Walory zdrowotne olejow roślinnych i rybnych
artykuł mgr. Magdaleny Makarewicz-Wujec z Instytutu —ywnosci i —ywienia

T3uszcze są niezbednym składnikiem diety. Ro?ny jednak jest ich wpływ na zdrowie człowieka.

Pod wzgledem chemicznym wśród tłuszczow wyro?nia sie nasycone kwasy tłuszczowe i nienasycone kwasy tłuszczowe. T3uszcze pochodzenia zwierzecego, jak smalec, mas3o, s3onina, 3oj zawierają przede wszystkim nasycone kwasy tłuszczowe. T3uszcze roślinne i rybne natomiast zawierają wiecej kwasow nienasyconych.

Ze wzgledow zdrowotnych powinniśmy jadaa raczej tłuszcze majace niska zawartosa nasyconych kwasow tłuszczowych i duża zawartosa nienasyconych kwasow tłuszczowych. Stwierdzono bowiem, że nasycone kwasy tłuszczowe wpływaja na wzrost poziomu cholesterolu we krwi, zwiększają ryzyko zachorowania na miażd?yce i choroby układu krażenia. T3uszcze nienasycone zas, zarówno jedno-, jak i wielonienasycone, chronią nas przed rozwojem chorób układu krażenia.

Oleje roślinne

charakteryzują sie niska zawartością nasyconych kwasow tłuszczowych (wyjatkiem jest olej palmowy i kokosowy). Proporcje kwasow jednonienasyconych i wielonienasyconych natomiast są różne w zależności od gatunku oleju.

Oleje roślinne jadalne otrzymuje sie z orzechow, kukurydzy, s3onecznika, oliwek, bawe3ny, nasion roślin straczkowych, krokosza farbierskiego, zarodków pszennych.

Oleje z wiesio3ka i ogórecznika (Borago officinalis) maja zastosowanie głównie jako lecznicze preparaty farmaceutyczne.

ogórecznik lekarski

By3 już znany w staro?ytnosci, kiedy to dodawano jego liscie i kwiaty do wina w celu wzmocnienia w ?o3nierzach odwagi przed walka. Uważano rownież, że zjedzenie kwiatów tej rośliny poprawia samopoczucie.
Wspo3czesnie magiczna wiara w jego zdrowotne oddziaływanie zyska3a naukowa podbudowe. Wiadomo, że liscie ogórecznika zawierają witaminę C (ok. 17 mg/1 g produktu), karoten, sluzy oraz kwasy organiczne. Kwiaty z kolei są bogate w olejki eteryczne. Z nasion ogórecznika uzyskuje sie olej będący składowa wielu lekarstw.
Preparaty zawierające wyciąg z ziaren mogą być stosowane pomocniczo (obok lekow konwencjonalnych) w leczeniu miażd?ycy oraz w schorzeniach dermatologicznych, takich jak atopowe zapalenie skory, wyprysk atopowy, 3ojotokowe zapalenie skory. najczęściej podawany jest on doustnie, choć w niektórych zmianach skórnych lekarz może zalecia smarowanie zmienionych chorobowo miejsc.

Oleje rybne

Ryby morskie są 1rod3em bardzo cennych olejow. Znajdujace sie w nich nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 chronią przed chorobami serca i problemami z układem krażenia, są również ważne dla rozwoju dziecka w okresie ciaży. Dlatego o wzbogacaniu diety w ryby musza pamietaa kobiety cieżarne. Oleje rybne, wykorzystywane do suplementacji ?ywnosci w formie preparatow, można podzielia na dwie kategorie: oleje z watroby ryb, np. z dorsza, halibuta czy rekina (Somniosus microceppahalus), lub oleje wytwarzane z mięsa rybiego, np. sardeli i sardynek.

Oleje uzyskiwane z watroby ryb są nazywane tranem. W trakcie ich otrzymywania są poddawane wielu zabiegom, np. odwanianiu, dodawaniu przeciwutleniaczy, w celu zabezpieczenia tłuszczu przed zje3czeniem.

Tran z watroby rekina grenlandzkiego

początkowo był stosowany jedynie w medycynie ludowej Skandynawii, później jego walory zdrowotne doceniono na całym swiecie.
Znajduja sie w nim alkoksyglicerole - będące estrami alkoholu selachylowego, chimylowego i batylalowego. W organizmie występują one naturalnie w szpiku kostnym, watrobie, sledzionie, krwinkach czerwonych i pokarmie kobiecym.
Alkoksyglicerole mogą mieć działanie przeciwnowotworowe, ogolnowzmacniajace i wspomagające układ odpornosciowy. Preparaty oleju z watroby rekina grenlandzkiego polecane są w stanach rekonwalescencji, w przewlek3ych zakażeniach, w czasie radio- i chemioterapii.
Nadmierne spo?ywanie tranu może jednak spowodować przedawkowanie witaminy A, a u niektórych osób nawet podwy?szya poziom cholesterolu we krwi. Tran z watroby rekina zawiera bowiem duże ilosci witamin A i D (znacznie wiecej niż oleje z mięsa rybiego), a zdecydowanie mniej kwasow tłuszczowych omega-3. —yjmy dlużej 12 (grudzien) 1999